Zespół korzeniowy to grupa objawów, wywołanych najczęściej zapaleniem, urazem, czy też uciskiem korzeni nerwowych (rdzeniowych), wychodzących z kanału kręgowego. Przewlekłe zespoły korzeniowe są coraz większym problemem społeczeństwa. Znaczny spadek aktywności fizycznej i siedzący tryb życia to niewielki odsetek przyczyn występowania zespołów korzeniowych. Często nadwaga powoduje, że zaczynają się pojawiać liczne zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa. Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa zwężają otwory międzykręgowe, tym samym czynią je zbyt ciasnymi dla przebiegających w nich włókien nerwowych. Ucisk, który powstaje, wywołuje podrażnienie korzeni nerwowych, co w efekcie daje dolegliwości bólowe. Charakterystyczny bywa w tym przypadku nagły moment pojawienia się dolegliwości bólowych. Wynikać to może między innymi z miejscowego zadziałania zimna, często opisywanego przez samych pacjentów jako „przewianie”, w wyniku czego dochodzi do przykurczu mięśni, co może powodować kliniczny obraz zespołu korzeniowego.
Przyczyny powstawania zespołów korzeniowych:
Pomiędzy trzonami kręgów znajduje się tarcza międzykręgowa, która pełni funkcję amortyzatora mechanicznych przeciążeń.
Kręgosłup przenosi ciężar górnej połowy ciała wraz z obciążeniami, na przykład noszonymi przedmiotami, na kończyny dolne przez odcinek lędźwiowy kręgosłupa, który jest jego jedyną sztywną podporą.
Tarcze zwane dyskami, w wyniku przeciążeń i z wiekiem ulegają degeneracji.
Proteoglikany, które są związkami chemicznymi, tworzącymi główną masę jądra miażdżystego, ulegają zwyrodnieniu i tracą zdolność wchłaniania wody. W związku z tym obniża się wysokość przestrzeni międzykręgowej oraz zmniejsza się jej zdolność amortyzacyjna, a kręgi zbliżają się do siebie, co dodatkowo zwęża otwory międzykręgowe, stając się przyczyną przewlekłych zespołów korzeniowych.
Do najczęściej występujących zespołów korzeniowych zaliczamy rwę kulszową, rwę udową, rwę ramienną/barkową.
Rwa kulszowa – jest to ból promieniujący od lędźwiowo-krzyżowego odcinka kręgosłupa i pośladka, przez tylną powierzchnię uda i podudzie aż do stopy. Ból występuje w okolicy unerwionej przez nerw kulszowy i mogą mu niekiedy towarzyszyć objawy neurologiczne, takie jak zaburzenia czucia lub osłabienie siły mięśniowej. Objawy wynikają z ucisku lub podrażnienia nerwu kulszowego lub korzeni nerwowych, z których połączenia powstaje nerw. Ból może dotyczyć jednej lub obu nóg i zazwyczaj jest poprzedzony bólem kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego. Najczęstszą przyczyną ostrej rwy kulszowej jest ucisk na korzenie nerwowe przez zwyrodniały krążek międzykręgowy.
Jak się objawia ? Rwa kulszowa może mieć ostry początek, związany z urazem lub gwałtownym przeciążeniem kręgosłupa, albo może się pojawić jako stopniowo narastający ból, promieniujący do różnych części kończyny dolnej. Ból krzyża jest pierwszym objawem poprzedzającym bóle korzeniowe w ok. 60% przypadków. W zależności od tego, który z korzeni nerwowych został uciśnięty, ból może promieniować do pośladka (najczęściej), tylnej lub bocznej powierzchni uda, podudzia i stopy, sięgając aż do palców. Silna rwa kulszowa z bólem krzyża, może również na drodze odruchowej wywoływać trudności w oddawaniu moczu i defekacji. W skrajnych przypadkach może wystąpić porażenie zwieraczy z zatrzymaniem moczu i stolca.
Rwa udowa – podobnie jak rwa kulszowa jest zespołem objawów, będących konsekwencją drażnienia nerwu, najczęściej w przebiegu zaburzeń w obrębie kręgosłupa. Rwa powstaje w wyniku zmian degeneracyjnych oraz zapalnych toczących się w kręgosłupie lędźwiowym (L2-L4), które prowokują silne dolegliwości kręgosłupa oraz promieniowanie bólu do kończyny dolnej. Wśród przyczyn rwy udowej wyróżnia się zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, dyskopatię, zmiany nowotworowe, cukrzycę, stany zapalne oraz infekcyjne, a także urazy w obrębie kręgosłupa. W przebiegu rwy udowej występować mogą różne objawy, które zależne są od wielkości oraz siły kompresji na nerw udowy. Wśród najczęstszych dolegliwości zgłaszanych przez pacjentów wyróżnia się ból w obrębie kręgosłupa lędźwiowego oraz promieniowanie do kończyny dolnej po przedniej stronie uda. Spowodowane jest to miejscem zmian chorobowych w kręgosłupie oraz przebiegiem nerwu udowego. Występują także zaburzenia czucia, osłabienie siły mięśniowej (głównie mięśnia czworogłowego uda), a także sztywność kręgosłupa oraz jego skrzywienie.
Rwa ramienna, określana również jako rwa barkowa, jest to schorzenie zaliczane do korzeniowych zespołów bólowych. Spowodowana jest najczęściej zmianami zwyrodnieniowymi w obrębie kręgosłupa szyjnego. Charakterystyczne dla choroby jest występowanie bólu, który promieniuje od karku do kończyny górnej (do ramienia, przedramienia a nawet palców). Wraz z rozwojem zmian patologicznych w kręgosłupie, oprócz bólu mogą występować również zaburzenia czucia – przede wszystkim mrowienie oraz pieczenie, czyli parestezje. W niektórych przypadkach w rwie ramiennej dochodzi do osłabienia siły mięśniowej – słabszy jest uścisk dłoni, utrzymanie przedmiotów w chorej ręce może sprawiać problem. W bardziej zaawansowanych stadiach choroby mogą występować niedowłady w kończynie górnej. Ból w rwie brakowej ma charakter palący, piekący.
Podstawą postępowania w okresie ostrego bólu jest leczenie zachowawcze, polegające na czasowym odciążeniu kręgosłupa (jednak unieruchomienie w łóżku nie powinno trwać dłużej niż 4-5 dni), podawaniu leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych (doustnie lub w zastrzyku oraz miejscowo, w postaci żelu lub maści), a w niektórych przypadkach również leków rozluźniających mięśnie. Ważnym elementem w postępowaniu jest edukacja, mająca na celu zaznajomienie chorego z przyczyną dolegliwości oraz prostymi metodami zmniejszania bólu i unikania niekorzystnych obciążeń kręgosłupa, mogących zaostrzyć objawy – np. schylanie, podnoszenie cięższych przedmiotów, znaczne przeprosty kręgosłupa. Kolejnymi krokami w leczeniu zachowawczym są fizykoterapia i rehabilitacja ruchowa. Nie należy opóźniać ich wprowadzenia, gdyż im wcześniej wdroży się odpowiednie ćwiczenia, tym mniejsze jest ryzyko przejścia ostrego bólu w przewlekły zespół bólowy kręgosłupa. Trzeba pamiętać, że zabiegi fizykoterapeutyczne, takie jak przezskórna elektrostymulacja (TENS), ultradźwięki (niewskazane w okresie ostrym) czy ciepło i krioterapia, stanowią metody uzupełniające, ułatwiające właściwą rehabilitację. Leczenie oparte tylko na zabiegach fizykoterapeutycznych przynosi zdecydowanie mniejsze rezultaty w porównaniu z równoczesnym stosowaniem zabiegów i ćwiczeń fizycznych. Program ćwiczeń powinien być dobrany indywidualnie do pacjenta i wspomagany przez rehabilitanta aż do momentu, w którym pacjent będzie w stanie samodzielnie kontynuować systematycznie ćwiczenia w domu.
Najnowsze komentarze